کنتاکتور چیست؛ انواع مختلف کنتاکتور

کنتاکتورها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای مدارهای الکتریکی، نقش اساسی در کنترل و مدیریت جریان برق دارند. این تجهیزات الکترومغناطیسی برای قطع و وصل جریان در مدارهای قدرت به کار می‌روند و از طریق تحریک بوبین مغناطیسی عمل می‌کنند. استفاده از انواع کنتاکتور در سیستم‌های برق صنعتی و خانگی، کنترل مطمئن و ایمن تجهیزات برقی را امکان‌پذیر می‌سازد. این ابزار با طراحی متنوع برای کاربردهای گوناگون، از مدارهای روشنایی گرفته تا موتورها و پمپ‌ها، پاسخگوی نیازهای مختلف است.

در این مطلب از ولت استار به بررسی جامع کنتاکتورها خواهیم پرداخت. ابتدا شما را با نحوه عملکرد کنتاکتور آشنا می‌کنیم، سپس به سراغ معرفی تیپ‌ها و دسته‌بندی‌های مختلف این وسیله کاربردی می‌رویم. همراه ما باشید.

لیست قیمت کنتاکتور با گارانتی معتبر در ولت استار 

کنتاکتور چیست و چگونه عمل می‌کند؟

کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که برای کنترل جریان برق در مدارهای قدرت استفاده می‌شود. این وسیله از طریق تحریک بوبین مغناطیسی عمل کرده و با تبدیل انرژی الکتریکی به مغناطیسی، جریان برق را در مدارها قطع و وصل می‌کند. کنتاکتورها اغلب از سه بخش اصلی شامل بوبین، تیغه‌های متحرک و ثابت و فنرهای نگهدارنده تشکیل می‌شوند. با اعمال ولتاژ به بوبین، میدان مغناطیسی ایجاد شده و باعث جابه‌جایی تیغه‌ها و قطع یا وصل مدار می‌شود.

این تجهیزات با توانایی کنترل از راه دور، قابلیت‌های بیشتری نسبت به کلیدهای ساده دارند. برای مثال کنتاکتورها به دلیل طراحی مخصوص خود، قادر هستند جریان‌های بالا را به‌راحتی تحمل کنند و  بر همین اساس در تابلوهای برق صنعتی و مدارهای قدرت نقش کلیدی دارند. برخلاف رله‌ها، کنتاکتورها در آمپراژ بالا کاربرد داشته و به همین دلیل سرعت قطع و وصل کمتری دارند. این ویژگی‌ها کنتاکتورها را به انتخابی ایده‌آل برای کنترل تجهیزات پرقدرت تبدیل کرده‌اند.

اجزای تشکیل دهنده کنتاکتور:

• کنتاکت های ثابت و متحرک
• بوبین کنتاکتور
• ترمینال ورودی و خروجی
• سیستم هسته‌ی آهنی ثابت و متحرک
• بخش کنترل جرقه کنتاکتور (این بخش باید مقاومت بالایی در برابر گرمای تشکیل شده توسط جرقه باشد)
• 6 ترمینال
• صفحه فلزی جهت نصب قسمت های ثابت

نحوه عملکرد کنتاکتورها

نحوه عملکرد کنتاکتورها اینگونه است که جریان عبوری که وارد کنتاکتور می شود. موجب برق دار شدن بخش بوبین آن می‌شود. و بوبین یک میدان مغناطیسی را تشکیل می‌دهد. این میدان تشکیل شده آرمیچر را به سمت بوبین سیم پیچ می‌کشد. این کار باعث ایجاد یک قوس الکتریکی می‌شود. و در ادامه جریان برق بوسیله یک کنتاکت به طرف تابلویی که کنتاکتور در آن تعبیه شده منتقل می‌شود. مزیت های استفاده از کنتاکتورها در مقایسه با قطع کننده های دستی صنعتی شامل موارد زیر می شود:

• امکان مدیریت مصرف کننده از دور (سوئیچینگ)
• کنترل و تغییر وضعیت مصرف کننده از چندین محل
• قابلیت شخصی سازی مدار فرمان اتوماتیک برای مراحل مختلف مصرف کننده
• سرعت روشن خاموش شدن زیاد و کاهش استهلاک کلید
• بلحاظ حفاظتی نیز کنتاکتورها مطمئن تر و مناسب تر می باشد
• دارای عمر بیشتر نسبت به کلید ساده

تیپ های مختلف انواع کنتاکتور

کنتاکتورها در تیپ‌ها و مدل‌های مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند تا نیازهای متنوع را در صنایع و کاربردهای خانگی پوشش دهند. از پرکاربردترین تیپ‌های مختلف انواع کنتاکتورمی‌توان به کنتاکتورهای خازنی، مینی کنتاکتور، مدل بی‌صدا و خلا  آن اشاره کرد.

هر تیپ از کنتاکتورها با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، برای کاربرد خاصی مناسب است؛ به طور مثال کنتاکتورهای مینی با ابعاد کوچک خود در تابلوهای برق کوچک کاربرد دارند، در حالی که کنتاکتورهای بی‌صدا برای محیط‌هایی که کاهش صدا در آن‌ها اهمیت دارد، طراحی شده‌اند. همچنین کنتاکتورهای خلا که در محیط‌های خاص با گردوغبار یا لرزش بالا استفاده می‌شوند.

دسته‌بندی کنتاکتورها بر اساس تعداد فاز

انواع کنتاکتور بر اساس تعداد فاز موارد زیر را شامل می‌شود:

کنتاکتور تک‌فاز

کنتاکتورهای تک‌فاز برای قطع و وصل جریان در مدارهای تک‌فاز استفاده می‌شوند. این نوع کنتاکتورها اغلب در کاربردهای خانگی و تجاری کوچک مانند کنترل روشنایی، وسایل برقی خانگی و موتورهای کوچک به کار می‌روند. ساختار این کنتاکتورها ساده‌تر است و اغلب ظرفیت جریان کمتری دارند. قیمت پایین و نصب آسان، آن‌ها را به گزینه‌ای محبوب برای کاربردهای معمولی تبدیل کرده است.

کنتاکتور سه‌فاز

کنتاکتورهای سه‌فاز برای کنترل جریان در مدارهای صنعتی طراحی شده‌اند. این کنتاکتورها بیشتر در تجهیزات صنعتی مانند موتورهای سه‌فاز، پمپ‌های آب، کمپرسورها و ژنراتورها به کار می‌روند. توانایی تحمل جریان‌های بالا و مقاومت در برابر تنش‌های الکتریکی، آن‌ها را برای استفاده در سیستم‌های قدرت و محیط‌های صنعتی ایده‌آل کرده است.

دسته‌بندی کنتاکتورها بر اساس نوع جریان

کنتاکتورهای جریان متناوب (AC)

این کنتاکتورها برای قطع و وصل جریان متناوب در تجهیزات مختلف استفاده می‌شوند. به دلیل ساختار ساده‌تر جریان AC (با عبور منظم از صفر)، کنتاکتورهای AC می‌توانند جریان‌ بارهای مختلف از جمله بارهای اهمی (مانند سیستم‌های گرمایشی) و القایی (مانند موتورهای قفس سنجابی) را تحمل کنند. تیپ‌های رایج آن‌ها شامل AC1 (بار اهمی) و AC3 (موتورهای القایی) است.

کنتاکتورهای جریان مستقیم (DC)

کنتاکتورهای DC از انواع کنتاکتور نوع جریان هستند، که برای قطع و وصل جریان مستقیم طراحی شده‌اند. جریان مستقیم که فاقد نقطه صفر است، می‌تواند باعث ایجاد جرقه شود، به همین دلیل این کنتاکتورها از طراحی خاصی مانند مدارهای مغناطیسی یا مقاومت‌های اضافی استفاده می‌کنند. این کنتاکتورها اغلب در تجهیزات خاص مانند ماشین‌آلات صنعتی DC، باتری‌های بزرگ و سیستم‌های خورشیدی کاربرد دارند.

دسته‌بندی کنتاکتورها براساس نوع کاربری

کنتاکتور قدرت

این نوع کنتاکتورها برای مدیریت جریان‌های بالا در تجهیزات سنگین مانند موتورهای بزرگ، ژنراتورها و پمپ‌ها استفاده می‌شوند. طراحی آن‌ها به‌گونه‌ای است که جریان‌های قدرت بالا را با کمترین افت انرژی کنترل کرده و عملکردی پایدار ارائه می‌دهند. این کنتاکتورها اغلب در تابلوهای برق صنعتی به کار می‌روند و از جمله ویژگی‌های مهم آن‌ها می‌توان به ظرفیت جریان بالا، ابعاد بزرگ‌تر، و قیمت مناسب اشاره کرد. کاربردهای معمول این نوع کنتاکتور شامل سوئیچینگ بارهای القایی و مقاومتی بزرگ در سیستم‌های الکتریکی پرقدرت است.

کنتاکتور خازنی

کنتاکتورهای خازنی برای سوئیچینگ خازن‌ها در سیستم‌های اصلاح ضریب قدرت طراحی شده‌اند. این کنتاکتورها با ویژگی‌هایی مانند کنترل جرقه و مدیریت اضافه‌جریان ناشی از شارژ خازن‌ها، از ایجاد تنش‌های الکتریکی جلوگیری می‌کنند. استفاده از کنتاکتور خازنی در بانک‌های خازنی، موجب بهبود عملکرد سیستم و کاهش هزینه‌های عملیاتی می‌شود.

مینی کنتاکتور

ابعاد کوچک و مصرف انرژی کمتر، مینی کنتاکتورها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای تابلوهای کوچک، روشنایی، و تجهیزات سبک تبدیل کرده است. این نوع کنتاکتورها برای کنترل روشنایی در فضاهای محدود یا موتورهای کوچک مناسب هستند. با ظرفیت جریان پایین، ابعاد فشرده، و قیمت مناسب، کاربرد آن‌ها در پروژه‌های اقتصادی یا مکان‌هایی با محدودیت فضا گسترش یافته است.

کنتاکتور بی‌صدا

در بین انواع کنتاکتور، مدل‌های بی‌صدا به دلیل کاهش نویز در هنگام کار، برای محیط‌های آرام و حساس مانند بیمارستان‌ها، کتابخانه‌ها و دفاتر طراحی شده‌اند. این کنتاکتورها با داشتن هسته آهن لمینت شده و فنرهای دمپینگ، به شکل چشم‌گیری نویز را کاهش می‌دهند. اگرچه قیمت آن‌ها نسبت به انواع دیگر بالاتر است، اما در محیط‌هایی که کاهش صدا اهمیت دارد، ارزش سرمایه‌گذاری را دارند.

کنتاکتور خلا

کنتاکتورهای خلا برای محیط‌های صنعتی سخت مانند مکان‌هایی با گرد و غبار زیاد، لرزش، و ارتفاع بالا استفاده می‌شوند. محفظه خلا این کنتاکتورها طول عمر بالا و مقاومت در برابر جرقه را تضمین می‌کند و به نگهداری کمتری نیاز دارد.

نحوه انتخاب کنتاکتور مناسب

• تعیین نوع موتور: قبل از اینکه به سراغ انواع کنتاکتور بروید، نوع موتور خود را مشخص کنید. موتورهای سه‌فاز به کنتاکتوری با قابلیت مدیریت سه خط فاز نیاز دارند، در حالی که موتورهای تک‌فاز به کنتاکتور ساده‌تر با دو خط کافی هستند.
• بررسی ولتاژ تغذیه: ولتاژ تغذیه موتور و بوبین کنتاکتور را به طور دقیق بررسی کنید. اگر ولتاژ تغذیه موتور و بوبین متفاوت است، باید کنتاکتوری انتخاب کنید که برای هر دو ولتاژ سازگار باشد. این مورد به جلوگیری از بروز مشکلات در هنگام راه‌اندازی کمک می‌کند.
• محاسبه جریان نامی: جریان نامی موتور را همراه با ضریب اطمینان محاسبه کنید. کنتاکتور باید جریانی بیش از مقدار محاسبه‌شده را تحمل کند. انتخاب اشتباه ممکن است باعث آسیب به کنتاکتور یا مدار شود.
• نوع راه‌اندازی موتور: مشخص کنید که موتور به صورت مستقیم، ستاره-مثلث یا با اینورتر راه‌اندازی می‌شود. هر روش نیازمند نوع خاصی از کنتاکتور است، که قابلیت مدیریت جریان و ولتاژ در زمان راه‌اندازی را داشته باشد.
• تعیین کنتاکت‌های کمکی: تعداد و نوع کنتاکت‌های کمکی موردنیاز برای کنترل تجهیزات جانبی را مشخص کنید. این کنتاکت‌ها در عملکرد سیستم‌های کنترلی و خودکار اهمیت زیادی دارند.
• بررسی شرایط محیطی: شرایط محیطی مانند دما، رطوبت، و وجود گردوغبار را در نظر بگیرید. به این منظور، برای محیط‌های صنعتی یا شرایط سخت، کنتاکتورهایی مقاوم که پوشش‌هایی محافظ دارند، را انتخاب کنید تا عملکردی پایدار و طولانی‌مدت داشته باشند.

انواع برندهای کنتاکتور

کلیه تجهیزات برق صنعتی از جمله کنتاکتورها با برند های مختلفی در بازار به فروش می رسد. بهتر است از برند معتبر و با کیفیت تری استفاده کنید تا طول عمر و کارایی آن برای شما بیشتر و بهتر باشد. قیمت کنتاکتورها با توجه برند و مدل آن متفاوت است. بهترین برند ها به ترتیب شامل کنتاکتور اشنایدر، کنتاکتور هیوندای، کنتاکتور زیمنس، کنتاکتور LS ، کنتاکتور لگراند، کنتاکتور پارس فانال و…

کلام آخر

کنتاکتورها به عنوان یکی از اجزای حیاتی مدارهای الکتریکی، در دسته‌بندی‌ها و تیپ‌های مختلف طراحی شده‌اند. شناخت انواع کنتاکتور بر اساس ولتاژ، تعداد فاز، نوع جریان و کاربری، کمک می‌کند تا بهترین انتخاب را برای نیازهای خود داشته باشید. این تجهیزات با ساختار متنوع و عملکرد دقیق، از روشنایی‌های کوچک تا تجهیزات صنعتی پیشرفته را پوشش می‌دهند.

فروشگاه اینترنتی ولت استار با ارائه طیف گسترده‌ای از کنتاکتورها و سایر تجهیزات الکتریکی، امکان خرید محصولات با کیفیت را برای شما فراهم آورده است. در این فروشگاه می‌توانید انواع تجهیزات برق صنعتی را با قیمت مناسب و اطمینان از اصالت کالا تهیه کنید و از ارسال سریع و خدمات پس از فروش بهره‌مند شوید. برای دریافت مشاوره و خرید محصولات، همین حالا به صفحه محصولات وب‌سایت ولت استار مراجعه کنید.