کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان چیست؟ + مزایا و معایب + کاربرد

کلید محافظ جان کلیدی است که به‌ محض تشخیص وقوع جریان نشتی در دستگاه‌ های الکتریکی خانگی یا صنعتی، باعث می شود جریان برق قطع شود و مانع از صدمات جانی ناشی از نشت جریان می‌گردد و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری می‌کند. این کلید با نام محافظ نشتی جریان یا (Residual Current Circuit Breaker) RCCB شناخته می‌شود. استاندارد هایی که وجود دارد نشان می دهد که حداکثر مقدار جریانی که بدن یک فرد می تواند تحمل نماید، میزان ۳۰ میلی آمپر در مدت ۲۰۰ میلی ثانیه است که کلید محافظ جان پیش از آن که این مقدار جریان به بدن فرد برسد مدار را قطع می کند.در حالت عادی مدارهای الکتریکی، جریان رفت با جریان برگشت برابر است.

اما اگر به هر دلیلی جریان بین سیم فاز و نول اختلاف داشته باشد کلید محافظ جان عمل می کند و از بروز آتش سوزی یا برق گرفتگی جلوگیری می نماید، باید توجه کنید در صورتی که میزان جریان در دو سیم فاز و نول متفاوت می باشد، ممکن است این اختلاف به دلیل اتصال بدنه یکی از دستگاه های الکتریکی باشد که در آن جریان الکتریکی به جای برگشتن از راه سیم نول از راه زمین به منبع برمی‌گردد،در این حالت احتمال برق گرفتگی برای کسی که با دستگاه تماس پیدا کند وجود دارد که اصطلاحا گفته می شود جریان نشت پیدا کرده است، فیوز محافظ جان در این حالت خطر برق گرفتگی را از بین می برد.

خطای محافظ جان

کلید های محافظ جان به طور معمول می توانند یک خطا با جریان باقیمانده 1 کیلو آمپری را به تنهایی کنترل کنند، این در صورتی است که خطای زمین باشد. قوانین سیم‌ کشی بیان می‌کند که سایر دستگاه‌ ها باید همراه با کلید محافظ جان کار کنند تا بتوانند به خوبی محافظت نمایند. این می تواند به بهبود رتبه اتصال کوتاه کلید های محافظ جان کمک کند، بنابراین برای مثال یک RCCB دارای 1KA می تواند در سطح خطای بالاتر از آن کار کند.

عملکرد کلید محافظ جان چگونه است؟

کلید محافظ جان یا کلید جریان نشتی (فیوز محافظ جان) به گونه ای طراحی شده است که در صورت نشتی جریان برق، قبل از اینکه بخواهد آسیبی به انسان وارد کند جریان را قطع می نماید. البته توجه کنید که کلید های محافظ جان برای قطع مدار در زمان اتصال کوتاه یا زمانی که جریان برق بیشتر از میزان جریان مورد نیاز سیستم باشد طراحی نشده اند. انواع خاصی از کلید های محافظ جان وجود دارند که علاوه بر جریان نشتی، به اضافه بار هم واکنش نشان می دهند. کلید محافظ جان همانطور که از نامش پیداست از جان افراد در مقابل خطر برق گرفتگی محافظت می کند. جریان نشتی ممکن است از راه بدن افرادی که با زمین در تماس هستند و تصادفا دستشان با قسمت برق دار مدار تماس پیدا می کند به وجود آید. در این حالت کلید های محافظ جان پیش از آسیب رسیدن به فرد مدار را قطع می کنند. در واقع تفاوت محافظ جان با فیوز مینیاتوری در این است که محافظ جان برای قطع مدار در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه طراحی نشده است. ولی مدل دیگری از کلید جریان نشتی با نام RCBO وجود دارد که در واقع کلید ترکیبی است و علاوه بر جریان نشتی به اضافه بار هم واکنش نشان می دهد.

عملکرد کلید محافظ جان به عنوان یک مدار ایده آل، به گونه ای است که جریان هایی که در مدار از طریق سیم برق می گذرد، را با جریان برگشتی از طریق سیم خنثی، یکسان نماید. با این حال، هنگامی که یک خطای زمین اتفاق می افتد، جریان به طور تصادفی با تماس سیم باز، وارد سیم ارت می شود.

از همین روست که باعث کاهش جریان برگشتی از سیم خنثی می‌شود؛ بنابراین از یکی از نکته هایی که می توان درباره محافظ جان اشنایدر گفت این است که این محافظ جان به گونه ای طراحی شده است که به طور پیوسته جریان باقیمانده یا تفاوت در مقادیر جریان میان سیم برق و نول را دریافت می کند؛ بنابراین، هنگامی که جریان باقیمانده از حد مجاز فراتر نرود، RCCB مدار را قطع می کند.

انواع کلید محافظ جان

انواع مختلفی از کلید های محافظ جان در بازار وجود دارند که کلید های محافظ جان تک فاز به صورت دو پل و کلید های محافظ جان سه فاز به صورت چهار پل تولید می شود. به طور مثال کلید محافظ جان هیوندای در دو مدل تکفاز و سه فاز تولید می شود.

این کلید ها در تیپ های AC، A و B وجود دارند که ویژگی‌ های هر تیپ به شرح زیر است:

تیپ AC

کلید محافظ جان تیپ AC قادر به تشخیص جریان های نشتی AC می باشد و به شکل های دو پل و چهار پل در بازار وجود دارند. ولتاژ کاری این نوع از کلید های محافظ جان 200 تا 400 ولت می باشد. رنج جریانشان از 16 تا 125 آمپر است و دارای رنج های جریان نشتی A03/0 و A01/0 و A 1/0 و A3/0 و A5/0 می باشند.  

تیپ A

کلید محافظ جان تیپ A جریان های نشتی با شکل های AC و DC پالسی را شناسایی نموده و در انواع دو پل و چهار پل عرضه شده اند. ولتاژ کاری این نوع از کلید های محافظ جان 200 تا 400 ولت بوده و برای شبکه های 500 ولت نیز طراحی شده اند. رنج جریان نامی انها از 16 تا 80 آمپر می باشد و رنج جریان نشتی A03/0 تا A5/0  می باشد.

تیپ B

کلید محافظ جان تیپ B قادر به شناسایی جریان های نشتی AC و DC پالسی تا فرکانس یک مگاهرتز و مستقیم DC صاف می باشد. ولتاژ کاری این نوع از کلید های محافظ جان 230 تا 400 ولت می باشد. این گروه کلید محافظ جان نیز در انواع 2 پل و 4 پل ارائه می‌گردند. رنج جریان نامی از 16 تا 125 آمپر و رنج جریان نشتی 0.03A تا 0.3A بوده و همچنین مدل‌ های خاصی از این تیپ محافظ جان باقابلیت کار تا ولتاژ 500 ولت و یا رنج جریان نشتی تا 0.5 آمپر نیز وجود دارند.

مزایا و معایب کلید های محافظ جان

1. جلوگیری از خطر برق گرفتگی و احتمال مرگ: یکی از عوامل اصلی در بروز خسارات مالی، صدمات و تلفات جانی به ویژه در منازل مسکونی، مراکز اداری و مجتمع های صنعتی عدم رعایت مسائل ایمنی در استفاده از انرژی برق می باشد. بر این اساس در صورتی که حساسیت محافظ جان تا 30 میلی آمپر باشد این کلید ها به عنوان حفاظت انسانی و در صورتی که حساسیت آن ها بیشتر باشد به عنوان حفاظت از تجهیزات صنعتی بکار میرود.
2.  اطمینان از کیفیت سیم کشی: از مزایای دیگر استفاده از کلید های محافظ جان اطمینان حاصل کردن از اجرای صحیح سیم کشی ساختمان و نبود جریان نشتی در مدار می باشد.
3. صرفه جویی در مصرف انرژی: در صورت وجود جریان نشتی در بدنه وسایل برقی یا سیم کشی ساختمان، این جریان به مرور زمان زیاد میشود و احتمال سوختن وسایل برقی و سیستم سیم کشی ساختمان را به وجود می آورد. لذا استفاده از این کلید ها با توجه به کاهش میزان مصرف انرژی، صرفه جویی اقتصادی را نیز در پی دارد.   
4. این دستگاه جریان‌ های نشتی کوچکی را که توسط فیوز شناسایی نمی‌شوند اما می‌توانند زمینه‌ ساز آتش‌سوزی یا برق‌ گرفتگی شوند شناسایی و مدار را در چند دهم یا صدم ثانیه قطع می‌کند.

کاربرد کلیدهای نشت جریان و محافظ جان چیست؟

این کلیـد ها دارای کاربــرد های مفید و سودمندی می‌باشند و گاهی با پریزها ادغام شده و یا روی وسایلی نصب می‌شوند که ممکن است خـطر خاصی برای ایـمنی آن وجود داشته باشد که با این کلیـد ها خنثی می‌شوند، به عنوان مثال: سیم‌ های بلند که ممکن است در فضای باز، تجهیزات باغچه، سشواری که در نزدیکی حمام و یا روشویی است، مورد استفاده قرار بگیرد و باید گفت؛ پریزهای برقی که دربردارنده کلید های نشت جریان الکتریکی می‌باشند درحال حاضر بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند.

و در پایان باید اضافه کرد که یک کلید نشت جریان خالص، عدم تعادل در جریان‌ های هادی تغذیه و برگشت مدار را تشخیص می‌دهد، اما نمی تواند مانند فیوز یا قطع کننده مدار مینیاتوری در برابر بار یا اتصال کوتاه، محافظت کند (به استثنای مورد خاص اتصال کوتاه از حالت زنده به زمین ) و اما در آخر محافظ جان در حال حاضر بهترین محافظ جهت جلوگیری از خطرات ناشی از اتصال بدنه تجهیزات و برق‌ گرفتگی افراد می‌باشد.این قطعه در انواع خارجی و ایرانی با برند های مختلف تولید می شود که در فروشگاه ولت استار کلید های محافظ جان مدل هیوندای، پارس فانال، ال اس و چینت موجود می باشد و با کمترین قیمت و بهترین کیفیت می توانید تهیه کنید.

همچنین فروشگاه اینترنتی ولت استار در ایران آماده ارائه خدمات مشاوره فروش و توزیع تجهیزات برق صنعتی و ساختمانی در ایران می باشد. جهت مشاوره و خرید با مشاورین فروش این مجموعه تماس حاصل فرمائید.

شماره تماس: 09058928441