نحوه نصب کلید محافظ جان + عملکرد + مزایا و معایب کلید محافظ جان

در این مقاله سعی داریم آشنایی مختصری با کلید محافظ جان و نحوه عملکرد آن داشته باشیم و سپس به سراغ طریقه ی نصب آن برویم.

کلید محافظ جان چیست؟

کلید محافظ جان می‌تواند از آسیب‌های جانی و مالی اشخاص در دستگاه‌ها و تجهیزات مختلف جلوگیری کند. جهت نصب کلید محافظ جان، ابتدا لازم است که تا استانداردها و دستورالعمل‌هایی که برای نصب وجود دارد به‌صورت دقیق رعایت کنید. کلید محافظ جان یکی از انواع کلیدهای حفاظتی برقی است که برای حفاظت از اشخاص و تجهیزات، در یک سیستم برقی کاربرد دارد. کلید محافظ جان، یکی از ایمن‌ترین کلیدهای حفاظت برای تشخیص و قطع جریان نشتی برق و همچنین جلوگیری از ایجاد شوک ناشی از تماس غیرمستقیم با برق است.

محافظ جان نوعی کلید است که جریان سیم‌های رفت‌وآمد را محاسبه و مقایسه می‌کند و درصورتی‌ که تفاوت ولتاژی میان این سیم‌ها باشد منجر به قطع مدار می‌شود. اختلاف‌ پتانسیل در سیم‌های رفت‌وآمد، براثر به وجود آمدن جریان نشت است که این جریان توسط کلید محافظ جان یا RCD تشخیص داده می‌شود و مدار را قطع می‌کند و از بروز حوادثی مثل آتش‌سوزی یا برق‌گرفتگی جلوگیری می‌کند. کلیدهای محافظ جان در دو نوع خانگی و صنعتی ساخته می‌شوند و در اماکن صنعتی و مسکونی به‌کار می‌رود که علاوه بر محافظت جانی افراد موجب محافظت و جلوگیری از آسیب دیدن دستگاه‌ها و تجهیزات مختلف صنعتی می‌شود.

نحوه عملکرد محافظ جان 

در حالت عادی، جریان فاز با نول برابر است، اما اگر به هر دلیلی بین این دو جریان اختلاف داشته باشد کلید محافظ جان عمل خواهد کرد. وجود این اختلاف ممکن است بر اثر اتصال بدنه یکی از دستگاه‌های الکتریکی باشد که در آن جریان الکتریکی به جای برگشتن از راه سیم نول از راه زمین به منبع بر می‌گردد یا از راه بدن فردی که با زمین تماس دارد و تصادفاً دستش با قسمت برقدار مدار تماس پیداکرده است به وجود آید. در مقاله کلید محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان ما به صورت مختصر از عملکرد این نوع محصول پرداخته ایم که میتوانید استفاده نمایید.

آشنایی با اجزای محافظ جان

هر کلید محافظ از چندین جزء مهم تشکیل شده است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

• ترمینال‌های فرد : مربوط به ورودی کلید
• ترمینال‌های زوج : مربوط به خروجی کلید
• IN : جریان مدار
• IXN : جریان حساسیت به نشت محافظ جان
• UN : ولتاژ مدار
• دکمه TEST : جهت بررسی عملکرد کلید
• ترمینال N : ترمینال مخصوص نول
• علامت 0 و 1 : یک نشان دهنده وصل بودن کلید و 0 نشان دهنده قطع بودن کلید است.
• شانگر:  نشان دهنده وضعیت روشن و خاموش بودن محافظ جان است.

ساختار کلید محافظ جان

کلید محافظ جان دارای سه دسته سیم پیچی می باشد که بر روی یک هسته آهنی قرار گرفته اند. تا زمانی که شار مغناطیسی برآیند در داخل هسته صفر باشد، ولتاژی در سیم پیچ سوم نخواهیم داشت ولی به محض بروز اتصال در بدنه مقداری از جریان به صورت جریان نشتی وارد زمین می‌شود در این زمان برآیند این دو جریان صفر نخواهد شد و در هسته نیز بر آیند فوران صفر نمی‌شود.

این تغییرات در سیم پیچ سوم ولتاژی القای می کند و کلید محافظ جان سیستم را قطع می‌کند. حساسیت تمام کلیدهای محافظ جان‌ 30 میلی آمپر نیست و محافظ جان‌هایی در بازار وجود دارد که روی 10 و 20 و 100 و 300 و…. میلی آمپر هم عمل می کنند، اما از ان جایی که این کلید برای محافظت از جان افراد است و جریان بیش از 30 آمپر برای انسان خطرناک است، از محافظ جان‌ 30 میلی آمپر استفاده می شود.

انواع کلید محافظ جان

انواع مختلفی از کلیدهای محافظ جان در بازار وجود دارند که کلیدهای محافظ جان تک فاز به صورت دو پل و کلیدهای محافظ جان سه فاز به صورت چهار پل تولید شده و در تیپ های مختلفی وجود دارند. کلید محافظ جان تیپ AC قادر به تشخیص جریان های نشتی AC می باشد و به اشکال دو پل و چهار پل در بازار وجود دارند. ولتاژ کاری این نوع از کلیدهای محافظ 200 تا 400 ولت می باشد. برای مشاهده انواع این محصولات میتوانید وارد لینک انواع کلید محافظ جان شوید.

کلید محافظ جان تیپ A جریان های نشتی با اشکال AC و DC پالسی را شناسایی نموده و در انواع دو پل و چهار پل عرضه شده اند. ولتاژ کاری این نوع از کلیدهای محافظ جان 200 تا 400 ولت بوده و برای شبکه های 500 ولت نیز طراحی شده اند. کلید محافظ جان تیپ B قادر به شناسایی جریان های نشتی AC و DC پالسی تا فرکانس یک مگاهرتز و مستقیم DC صاف می باشد. ولتاژ کاری این نوع از کلیدهای محافظ جان 230 تا 400 ولت می باشد و قابلیت کار کردن تا ولتاژهای 500 ولت را نیز دارند.

نحوه نصب کلید محافظ جان

حال که اطلاعات کافی راجع به این کلید ارائه شد بهتر است که راجع به بهترین روش نصب آن صحبت کنیم. برای روش نصب کلید محافظ جان بر طبق استانداردهای بین المللی بایستی موارد زیر را مورد توجه قرار دهید:

• قبل از نصب کلید باید با استفاده از میلی آمپرمتر مخصوص مقدار نشتی جریان را در مداری که کلید قرار است در آن تعبیه شود را اندازه گیری کنید. زمانی که این مقدار بیشتر از ۲۰٪ حساسیت جریان نشتی نامی کلید بود، بعد از یافتن نشتی و رفع عیب آن می‌توانید کلید را نصب کنید.

• در رابطه با کلید دو پل باید بگوییم سیم نول به ترمینالی که علامت N دارد، متصل شود. حال سیم فاز را به ترمینالی که علامت L دارد،متصل کنید.

• در سیتم‌های تکفاز دو سیم فاز و نول،در سیستم‌های سه فاز چهار عدد سیم فاز و نول را به ورودی و خروجی کلید وصل کنید.

• با توجه به موقعیت نصب کلید می‌توان سیم‌های خروجی و ورودی را از بالا یا پایین به کلید وصل شود؛ توجه کنید که در عملکرد کلید اثری نخواهد داشت.

• درجه حفاظت کلید انتخاب شده بایستی IP40 باشد.

• تمام عملیات نصب کلید محافظ جان و رفع عیب آن بایستی توسط افراد متخصص انجام شود.

• بایستی ترمینال‌های ورودی و خروجی کلید با توجه به آمپر کلید برای بالاترین قطر سیم و کابل انتخاب شود و مشکلی از این بابت وجود نخواهد داشت.

• می‌توان به همراه این کلیدهای محافظ جان از کنتاکت کمکی هم استفاده کنید.

محدوده جریان کلید محافظ جان 

حساسیت جریان باقیمانده شامل جریان های 10 میلی آمپر، 30 میلی آمپر، 100 میلی آمپر، 300 میلی آمپر، 500 میلی آمپر، 1000 میلی آمپر است. سطح خاموشی توصیه شده برای حداکثر محافظت در برابر ضربه 30 میلی آمپر است درست مانند کلید Schneider Acti9. در صورتی که امکان استفاده از دستگاه 30 میلی آمپری وجود نداشته باشد، سطح خاموش 100 میلی آمپر همچنان درجه ای از ضربه را محافظت می کند. در حالی که یک مدل 300 میلی آمپری هرگز نباید برای محافظت در برابر ضربه استفاده شود، هدف آن تامین حفاظت از آتش و تجهیزات است.

مزایای کلید محافظ جان

1. حفاظت در برابر نشتی اضافه بار زمین و هر نشتی جریان دیگر
2. جداسازی خودکار مدار، با عبور از حساسیت رنج 
3. امکان خاتمه دوگانه هم برای اتصالات کابل و هم برای اتوبار فراهم است
4. در برابر نوسان ولتاژ از دستگاه حفاظت می کند

معایب کلید محافظ جان

1. این کلید در برابر اضافه بارهای جریان (current overload) محافظت نمی کند
2. قطع ناخواسته: تغییرات ناگهانی در بار الکتریکی می تواند باعث جریان کوچک و مختصر به زمین شود. از آنجایی که RCCB ها حساس هستند و به سرعت عمل می کنند. ممکن است باعث قطع مدار شوند.
3. این کلید از کاربر در برابر شوک‌های خنثی محافظت نمی‌کند

محافظ جان چگونه اختراع شد؟

متخصصان صنعت برق جهت رفع این محدودیت ها، به فکر ساخت وسیله‌ای افتادند که بتواند در هنگام برق گرفتگی و اتصال کوتاه، در مدت زمان بسیار اندک و با نشت کمترین جریان، عمل کرده و اشخاص را در برابرخطرات ناشی از برق گرفتگی حفظ نماید و به همراه روش‌های دیگر، بیشترین حالت حفاظت در مقابل تماس مستقیم و غیر مستقیم، در محیط کاری و تماس‌های ناخواسته تامین نماید که این وسیله همان کلید RCD یا حفاظت جان می‌باشد.

تفاوت اصلي بين فيوز مينياتوري، کليد محافظ جان

فيوز مينياتوري و کليد محافظ جان بدون هيچ گونه وقفه اي کار مي کنند. قطع کننده مدار دستگاه قطع کننده مدار خودکار يا فيوز مينياتوري است که کل سيستم را از بين مي برد و در صورت بروز هرگونه خطا، فيوز مينياتوري از سيم ها در برابر آسيب محافظت مي کند. در حالي که از طرف ديگر، دستگاه جريان باقيمانده از مشکلات تهديد کننده زندگي محافظت مي کند. کليد محافظ جان جريان نشت را تشخيص مي دهد و از شوک الکتريکي محافظت مي کند. همچنین شما میتوانید از انواع کلید های اتوماتیک که یکی از مفید ترین اجزای تجهیزات برق به حساب می آید دیدن نمایید و با قیمت مناسب سفارش خود را تکمیل کنید.

کلام پایانی

اما سوالی که پیش می آید این است که کليد محافظ جان چرا لازم است؟ دو نوع عيب الکتريکي وجود دارد که بسيار خطرناک است، يکي اين است که به دليل مقدار بالاي جريان اتصال کوتاه، خطاي جريان زيادي وجود داشته باشد که مي تواند توسط فيوز مينياتوري محافظت شود. دوم اين است که جريان نشتي زمين به دليل خيس بودن دست هاي شخص بوجود مي آيد و آنگاه يک فيوز مينياتوري نمي تواند اين خطا را تشخيص دهد، در حالي که توسط کليد محافظ جان قابل تشخيص است.

اصل ترين عملکرد کليد محافظ جان اين است که وقتي جريان از طريق وسايل جريان مي يابد، ممکن است به طور کامل برگردد. تفاوت ميلي آمپر وجود دارد و ممکن است منبع تغذيه را در مدار شناسايي و قطع کند. وقتي جريان از وسايل خارج مي شود، آن را به عنوان جريان باقيمانده مي شناسند. کليد محافظ جان به گونه اي طراحي شده است تا بتوان تفاوت بين مقادير جريان باقيمانده بين سيم هاي زنده و خنثي را مقايسه کرد. اگر بين مقدار فعلي يک تغيير جزئي وجود داشته باشد، باعث مي شود کليد محافظ جان مدار را قطع کند. اکنون مي توان گفت که کليد محافظ جان تفاوت بين مقدار جريان را در فاز و خنثي حس مي کنند و مي توانند مدار را قطع کنند. فروشگاه اینترنتی ولت استار انواع کلیدهای محافظ جان را موجود دارد که با بهترین قیمت و کیفیت عالی میتوانید خریداری نمایید.